የኢየሱስ ትንሳኤ፡ እውነት ወይስ ልቦለድ?

በዘመናችን፣ በተማርንበት ዘመን፣ አንዳንድ ጊዜ ባህላዊ እምነቶች፣ በተለይም ስለ መጽሐፍ ቅዱስ፣ ጊዜ ያለፈባቸው አጉል እምነቶች ብቻ ናቸው ብለን እንጠይቃለን። መጽሐፍ ቅዱስ ብዙ ተአምራትን ይዘረዝራል፣ነገር ግን በጣም የሚገርመው የኢየሱስ ክርስቶስ በመስቀል ላይ ተሰቅሎ ከሞት የተነሣበት የትንሳኤ ታሪክ ነው። 

ስለ ኢየሱስ ከሙታን መነሣት የሚናገረውን ይህን ዘገባ በቁም ነገር ለመመልከት የሚያስችል ምክንያታዊ ማስረጃ አለ? ለብዙዎች የሚገርመው የኢየሱስ ትንሳኤ መከሰቱ እና ይህ ማስረጃ በሃይማኖታዊ እምነት ላይ ሳይሆን በታሪካዊ መረጃ ላይ የተመሰረተ ነው የሚል ጠንከር ያለ ጉዳይ ማቅረብ ይቻላል።

ይህ ጥያቄ በቀጥታ ህይወታችንን ስለሚነካ በጥንቃቄ መመርመር ተገቢ ነው። በሕይወታችን ውስጥ ምንም ያህል ገንዘብ፣ ትምህርት፣ ጤና እና ሌሎች ግቦች ላይ ብንደርስ ሁላችንም እንሞታለን። ኢየሱስ ሞትን ካሸነፈ በራሳችን ሞት ፊት እውነተኛ ተስፋ ይሰጠናል። ዋና ዋናዎቹን ታሪካዊ መረጃዎችና የትንሣኤውን ማስረጃዎች እንመልከት።

የኢየሱስ ታሪካዊ ዳራ፡ ታሲተስ እና ጆሴፈስ

ኢየሱስ ሕልውናው በአደባባይ መሞቱ የታሪክን አካሄድ የለወጠው መሆኑ የተረጋገጠ ነው። ይህንን ለማረጋገጥ መጽሐፍ ቅዱስን መመልከት አያስፈልግም። ዓለማዊ ታሪክ ስለ ኢየሱስ እና በዘመኑ በነበረው ዓለም ላይ ስላደረገው ተጽእኖ በርካታ ማጣቀሻዎችን ይመዘግባል። ሁለቱን እንመልከት። ሮማዊው ገዥ-ታሪክ ምሁር ታሲተስ የሮማው ንጉሠ ነገሥት ኔሮ የ1ኛውን ክፍለ ዘመን ክርስቲያኖችን (በ፷፭ ዓ.ም.) እንዴት እንደገደለ ሲዘግብ፣ ኔሮ ለሮም ቃጠሎ ተጠያቂ የሆኑትን ኢየሱስን በሚመለከት ተናገረ። ታሲተስ በ፻፲፪ ዓ.ም የጻፈው እነሆ፡-

ኔሮ.. በትልቅነታቸው የተጠሉ ክርስቲያኖች ተብለው በሚጠሩት ሰዎች ላይ እጅግ በሚያምር ስቃይ ተቀጥተዋል። የስሙ መስራች የሆነው ክርስቶስ በጢባርዮስ የግዛት ዘመን የይሁዳ አገረ ገዥ በጴንጤናዊው ጲላጦስ ተገደለ። ነገር ግን ለጊዜው የተገፋው አስነዋሪ አጉል እምነት እንደገና ተነሳ፤ ክፋት በተፈጠረባት በይሁዳ ብቻ ሳይሆን በሮም ከተማም ታሲተስ።

ታሲተስ አናልስ XV. 44 

ታሲተስ ኢየሱስ መሆኑን አረጋግጧል: ፩) ታሪካዊ ሰው; ፪) በጴንጤናዊው ጲላጦስ ተገደለ; ፫) በ፷፭ ዓ.ም (በኔሮ ዘመን) የክርስትና እምነት በሜዲትራኒያን ባህር ተሻግሮ ከይሁዳ እስከ ሮም ድረስ በኃይል ተስፋፍቶ የሮማ ንጉሠ ነገሥት ይህን ችግር መቋቋም እንዳለበት ተሰምቶት ነበር። ታሲተስ ኢየሱስን ‘ክፉ አጉል እምነት’ የጀመረበትን እንቅስቃሴ ስለሚመለከት እነዚህን ነገሮች የሚናገረው እንደ ጠላት ምስክር እንደሆነ ልብ ይበሉ። እሱ ይቃወማል እንጂ ታሪካዊነቱን አይክድም።

ታሲተስ ይህን ያረጋግጣል፡-

፩. ኢየሱስ ታሪካዊ ሰው ነበር;

፪. በጴንጤናዊው ጲላጦስ ተገደለ;

፫. ኢየሱስ ታሪካዊ ሰው ነበር; በጴንጤናዊው ጲላጦስ ተገደለ; በ65 እዘአ (በኔሮ ዘመን) የክርስትና እምነት በሜዲትራኒያን ባህር አቋርጦ ከይሁዳ እስከ ሮም ድረስ ተስፋፋ። በተጨማሪም የሮም ንጉሠ ነገሥት ይህን ሁኔታ መቋቋም እንዳለበት ተሰምቶት ነበር።

ጆሴፈስ፡- የኢየሱስ ታሪካዊ ማጣቀሻ

ጆሴፈስ በአንደኛው መቶ ክፍለ ዘመን ለሮማውያን የጻፈው የአይሁድ ወታደራዊ መሪ ታሪክ ምሁር ነበር። የአይሁዶችን ታሪክ ከመጀመሪያው ጀምሮ እስከ እርሱ ዘመን ድረስ ጠቅለል አድርጎ ገልጿል። በዚህም የኢየሱስን ጊዜና ሥራ በሚከተሉት ቃላት ሸፍኗል፡- 

በዚህ ጊዜ አንድ ጠቢብ ሰው ነበረ… ኢየሱስ። ጥሩ ፣ እና… ጨዋ። ከአይሁድም ከአሕዛብም ብዙ ሰዎች ደቀ መዛሙርቱ ሆኑ። ጲላጦስም እንዲሰቀልና እንዲሞት ፈረደበት። ደቀ መዛሙርቱ የሆኑትም ደቀ መዝሙርነቱን አልተዉም። ከተሰቀለ ከሦስት ቀን በኋላ እንደ ተገለጠላቸውና ሕያው እንደሆነ ነገሩት።

ጆሴፈስ. በ፺ ዓ.ም. ጥንታዊ ዕቃዎች xviii. 33 

ጆሴፈስ እንዲህ ሲል አረጋግጧል:-

፩) ኢየሱስ እንዳለ፣

፪) እሱ የሃይማኖት አስተማሪ ነበር፣

፫) ደቀ መዛሙርቱ የኢየሱስን ትንሣኤ በይፋ አውጀዋል።

ስለዚህም የክርስቶስ ሞት የታወቀ ክስተት እንደሆነ እና የትንሣኤው ጉዳይ በደቀ መዛሙርቱ ወደ ግሪኮ-ሮማውያን ዓለም እንዲገባ የተደረገው ካለፈው ጊዜ ጀምሮ በእነዚህ ጨረሮች ውስጥ ይመስላል። 

ታሪካዊ ዳራ – ከመጽሐፍ ቅዱስ 

ሐኪም እና የታሪክ ምሁር የሆነው ሉቃስ ይህ እምነት በጥንቱ ዓለም እንዴት እንደቀጠለ ተጨማሪ ዝርዝሮችን ሰጥቷል። በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ከሐዋርያት ሥራ የተወሰደው ይህ ነው። 

ለሕዝቡም ሲናገሩ የካህናት አለቆችና የመቅደስ አዛዥ ሰዱቃውያንም፥

^፪ ሕዝቡን ስለ አስተማሩና በኢየሱስ የሙታንን ትንሣኤ ስለ ሰበኩ ተቸግረው፥ ወደ እነርሱ ቀረቡ፥

^፫ እጃቸውንም ጭነውባቸው አሁን መሽቶ ነበርና እስከ ማግሥቱ ድረስ በወኅኒ አኖሩአቸው።

^፬ ነገር ግን ቃሉን ከሰሙት ብዙዎች አመኑ፥ የወንዶችም ቁጥር አምስት ሺህ ያህል ሆነ።

^፭ –

^፮ በነገውም አለቆቻቸውና ሽማግሌዎች ጻፎችም ሊቀ ካህናቱ ሐናም ቀያፋም ዮሐንስም እስክንድሮስም የሊቀ ካህናቱም ዘመዶች የነበሩት ሁሉ በኢየሩሳሌም ተሰበሰቡ፤

^፯ እነርሱንም በመካከል አቁመው። በምን ኃይል ወይስ በማን ስም እናንተ ይህን አደረጋችሁ? ብለው ጠየቁአቸው።

^፰ በዚያን ጊዜ ጴጥሮስ መንፈስ ቅዱስንም ተሞልቶ እንዲህ አላቸው። እናንተ የሕዝብ አለቆችና ሽማግሌዎች፥

^፱ እኛ ዛሬ ለድውዩ ሰው ስለ ተደረገው መልካም ሥራ ይህ በምን እንደዳነ ብንመረመር፥

^፲ እናንተ በሰቀላችሁት እግዚአብሔርም ከሙታን ባስነሣው በናዝሬቱ በኢየሱስ ክርስቶስ ስም ይህ ደኅና ሆኖ በፊታችሁ እንደ ቆመ፥ ለእናንተ ለሁላችሁ ለእስራኤልም ሕዝብ ሁሉ የታወቀ ይሁን።

^፲፩ እናንተ ግንበኞች የናቃችሁት፥ የማዕዘን ራስ የሆነው ይህ ድንጋይ ነው።

^፲፪ መዳንም በሌላ በማንም የለም፤ እንድንበት ዘንድ የሚገባን ለሰዎች የተሰጠ ስም ከሰማይ በታች ሌላ የለምና።

^፲፫ ጴጥሮስና ዮሐንስም በግልጥ እንደ ተናገሩ ባዩ ጊዜ፥ መጽሐፍን የማያውቁና ያልተማሩ ሰዎች እንደ ሆኑ አስተውለው አደነቁ፥ ከኢየሱስም ጋር እንደ ነበሩ አወቁአቸው፤

^፲፬ የተፈወሰውንም ሰው ከእነርሱ ጋር ቆሞ ሲያዩ የሚመልሱትን አጡ።

^፲፭ ከሸንጎም ወደ ውጭ ይወጡ ዘንድ አዝዘው። በእነዚህ ሰዎች ምን እንሥራ?

^፲፮ የታወቀ ምልክት በእነርሱ እጅ እንደ ተደረገ በኢየሩሳሌም ለሚኖሩ ሁሉ ተገልጦአልና፥ እንሸሽገው ዘንድ አንችልም፤

የሐዋርያት ሥራ ፬:፩-፲፮ (፷፫ ዓ.ም.) 

^፲፯ ሊቀ ካህናቱ ግን የሰዱቃውያን ወገን ሆነውም ከእርሱ ጋር የነበሩት ሁሉ ተነሡ ቅንዓትም ሞላባቸው።

^፲፰ በሐዋርያትም ላይ እጃቸውን ጭነው በሕዝቡ ወኅኒ ውስጥ አኖሩአቸው።

^፲፱ የጌታ መልአክ ግን በሌሊት የወኅኒውን ደጅ ከፍቶ አወጣቸውና።

^፳ ሂዱና ቆማችሁ የዚህን ሕይወት ቃል ሁሉ ለሕዝብ በመቅደስ ንገሩ አላቸው።

^፳፩ በሰሙም ጊዜ ማልደው ወደ መቅደስ ገብተው አስተማሩ። ግን ሊቀ ካህናቱና ከእርሱ ጋር የነበሩት መጥተው ሸንጎውንና የእስራኤልን ልጆች ሽማግሌዎች ሁሉ በአንድነት ጠሩ፥ ያመጡአቸውም ዘንድ ወደ ወኅኒ ላኩ።

^፳፪ –

^፳፫ ሎሌዎችም መጥተው በወኅኒው አላገኙአቸውም፤ ተመልሰውም። ወኅኒው በጣም በጥንቃቄ ተዘግቶ ጠባቂዎችም በደጁ ፊት ቆመው አገኘን፥ በከፈትን ጊዜ ግን በውስጡ አንድ ስንኳ አላገኘንም አሉአቸው።

^፳፬ የመቅደስ አዛዥና የካህናት አለቆችም ይህን ነገር በሰሙ ጊዜ። እንጃ ይህ ምን ይሆን? እያሉ ስለ እነርሱ አመነቱ።

^፳፭ አንድ ሰውም መጥቶ። እነሆ፥ በወኅኒ ያኖራችኋቸው ሰዎች እየቆሙ ሕዝቡንም እያስተማሩ በመቅደስ ናቸው ብሎ አወራላቸው።

^፳፮ በዚያን ጊዜ አዛዡ ከሎሌዎች ጋር ሄዶ አመጣቸው፥ በኃይል ግን አይደለም፤ ሕዝቡ እንዳይወግሩአቸው ይፈሩ ነበርና።

^፳፯ አምጥተውም በሸንጎ አቆሙአቸው።

^፳፰ ሊቀ ካህናቱም። በዚህ ስም እንዳታስተምሩ አጥብቀን አላዘዝናችሁምን? እነሆም፥ ኢየሩሳሌምን በትምህርታችሁ ሞልታችኋል፤ የዚያንም ሰው ደም በእኛ ታመጡብን ዘንድ ታስባላችሁ ብሎ ጠየቃቸው።

^፳፱ ጴጥሮስና ሐዋርያትም መልሰው አሉ። ከሰው ይልቅ ለእግዚአብሔር ልንታዘዝ ይገባል።

^፴ እናንተ በእንጨት ላይ ሰቅላችሁ የገደላችሁትን ኢየሱስን የአባቶቻችን አምላክ አስነሣው፤

^፴፩ ይህን እግዚአብሔር፥ ለእስራኤል ንስሐን የኃጢአትንም ስርየት ይሰጥ ዘንድ፥ ራስም መድኃኒትም አድርጎ በቀኙ ከፍ ከፍ አደረገው።

^፴፪ እኛም ለዚህ ነገር ምስክሮች ነን፥ ደግሞም እግዚአብሔር ለሚታዘዙት የሰጠው መንፈስ ቅዱስ ምስክር ነው።

^፴፫ እነርሱም ሲሰሙ በጣም ተቈጡ ሊገድሉአቸውም አሰቡ።

^፴፬ ነገር ግን በሕዝብ ሁሉ ዘንድ የከበረ የሕግ መምህር ገማልያል የሚሉት አንድ ፈሪሳዊ በሸንጎ ተነሥቶ ሐዋርያትን ጥቂት ፈቀቅ እንዲያደርጉአቸው አዘዘ፥

^፴፭ እንዲህም አላቸው። የእስራኤል ሰዎች ሆይ፥ ስለ እነዚህ ሰዎች ምን እንደምታደርጉ ለራሳችሁ ተጠንቀቁ።

^፴፮ ከዚህ ወራት አስቀድሞ ቴዎዳስ። እኔ ታላቅ ነኝ ብሎ ተነሥቶ ነበርና፥ አራት መቶ የሚያህሉ ሰዎችም ከእርሱ ጋር ተባበሩ፤ እርሱም ጠፋ የሰሙትም ሁሉ ተበተኑ እንደ ምናምንም ሆኑ።

^፴፯ ከዚህ በኋላ ሰዎች በተጻፉበት ዘመን የገሊላው ይሁዳ ተነሣ ብዙ ሰዎችንም አሸፍቶ አስከተለ፤ እርሱም ጠፋ የሰሙትም ሁሉ ተበታተኑ።

^፴፰ አሁንም እላችኋለሁ። ከእነዚህ ሰዎች ተለዩ ተዉአቸውም፤ ይህ አሳብ ወይም ይህ ሥራ ከሰው እንደ ሆነ ይጠፋልና፤

^፴፰ ከእግዚአብሔር እንደ ሆነ ግን ታጠፉአቸው ዘንድ አይቻላችሁም፥ በእርግጥ ከእግዚአብሔር ጋር ስትጣሉ ምናልባት እንዳትገኙ።

^፵ ሰሙትም፥ ሐዋርያትንም ወደ እነርሱ ጠርተው ገረፉአቸው፥ በኢየሱስም ስም እንዳይናገሩ አዝዘው ፈቱአቸው።

የሐዋርያት ሥራ ፭: ፲፯-፵ 

መሪዎቹ ይህንን አዲስ እምነት ለማስቆም ብዙ ጥረት ሲያደርጉ ማየት እንችላለን። እነዚህ የመጀመሪያ ውዝግቦች የተከሰቱት በኢየሩሳሌም ነው – በዚያው ከተማ ከጥቂት ሳምንታት በፊት ኢየሱስ በአደባባይ የተገደለበት እና የተቀበረበት። 

ከዚህ ታሪካዊ መረጃ በመነሳት ትንሳኤውን መመርመር የምንችለው አማራጮችን ሁሉ በመመዘን የትኛውም የበለጠ ትርጉም እንዳለው ለማየት እንችላለን – የትኛውንም ከተፈጥሮ በላይ የሆነ ትንሳኤ ‘በእምነት’ ሳንገመግም ነው።

የኢየሱስ እና የመቃብሩ አካል 

የክርስቶስን ሥጋ በተመለከተ ሁለት አማራጮች ብቻ አሉን። ወይ መቃብሩ በዚያ የትንሳኤ እሁድ ጠዋት ባዶ ነበር ወይም አሁንም አካሉን ይዟል። ሌሎች አማራጮች የሉም። 

ሰውነቱ በመቃብር ውስጥ እንደቀረ እናስብ። እየተፈጸሙ ያሉትን ታሪካዊ ክንውኖች ስናሰላስል ግን በፍጥነት ችግሮችን እንጋፈጣለን። በኢየሩሳሌም ያሉት የሮማውያንና የአይሁድ መሪዎች አስከሬኑ በመቃብር ውስጥ ካለ፣ ደቀ መዛሙርቱ ከሙታን መነሣቱን የሚገልጹ ሕዝባዊ መግለጫዎች አጠገብ ከሆነ፣ የትንሣኤ ታሪኮችን ለማስቆም ይህን ያህል እርምጃ መውሰድ ያለባቸው ለምንድን ነው?

የኢየሱስ አስከሬን በመቃብር ውስጥ ቢኖር ኖሮ ባለሥልጣናቱ የክርስቶስን ሥጋ በሁሉም ፊት ማሳየቱ ቀላል ነገር ይሆን ነበር። ይህ ደግሞ ወጣቱን እንቅስቃሴ ሳያስር፣ ማሰቃየትና በመጨረሻም ሰማዕትነት ማትረፍ ሳያስፈልገው ያጠፋው ነበር። እና አስቡ – በሺዎች የሚቆጠሩ በዚህ ጊዜ በኢየሩሳሌም በኢየሱስ ሥጋዊ ትንሳኤ እንዲያምኑ ተለውጠዋል። ጴጥሮስን ከሚያዳምጡት ሰዎች መካከል አንዱ ብሆን፣ አስደናቂ የሆነውን መልእክቱን ማመን እንደምችል እያሰብኩ (ከስደት ጋር ተያይዞ የመጣ ነው) ቢያንስ ቢያንስ ወደ መቃብር ሄጄ ለመፈለግ የምሳ እረፍቴን በወሰድኩ ነበር። አካሉ አሁንም እንዳለ ለማየት ራሴ። የክርስቶስ አካል አሁንም በመቃብር ውስጥ ቢሆን ኖሮ ይህ እንቅስቃሴ በእጁ ላይ እንደዚህ ያለ ወንጀለኛ አጸፋዊ ማስረጃ ባለው በጠላት አካባቢ ውስጥ ምንም ተከታዮችን አያገኝም ነበር። ስለዚህ የክርስቶስ አካል በመቃብር ውስጥ የሚቀረው ወደ ምናምንቴዎች ያመራል። ትርጉም የለውም። 

እስቲ ተጨማሪ አስብ፣ በዚህ ጊዜ በሺዎች የሚቆጠሩ በኢየሱስ ሥጋዊ ትንሣኤ በኢየሩሳሌም አምነዋል። ጴጥሮስን የሚያዳምጡት ሰዎች መካከል አንዱ ነበርክ እና አስደናቂው መልእክቱ እምነት የሚጣልበት እንደሆነ በማሰብ ነበር። (ለነገሩ ከስደት ጋር መጣ)። ቢያንስ ቢያንስ የምሳ ዕረፍትህን ወስደህ ወደ መቃብር ሄደህ አስከሬኑ እንዳለ ለማየት ራስህን ፈልግ ብለህ አትፈልግም ነበር?

የክርስቶስ አካል አሁንም በመቃብር ውስጥ ቢኖር ኖሮ ይህ እንቅስቃሴ በእጁ ላይ እንደዚህ ያለ ወንጀለኛ አጸፋዊ ማስረጃ ባለው በጠላት አካባቢ ውስጥ ምንም ተከታዮችን አያገኝም ነበር።

ስለዚህ የክርስቶስ አካል በመቃብር ውስጥ የሚቀረው ወደ ጨለምተኝነት ያመራል። ትርጉም የለውም።

ደቀ መዛሙርቱ ሥጋውን ሰረቁት? 

በእርግጥ ከትንሣኤ ሌላ በባዶ መቃብር ላይ ሌሎች ማብራሪያዎች አሉ። ይሁን እንጂ ስለ ሰውነቱ መጥፋት ማንኛውም ማብራሪያ ለእነዚህ ዝርዝሮችም ግምት ውስጥ መግባት ይኖርበታል፡- በመቃብሩ ላይ ያለውን የሮማውያን ማኅተም፣ መቃብሩን የሚጠብቀው የሮማውያን ዘበኛ፣ የመቃብሩን በር የሚሸፍነው ትልቅ (1-2 ቶን) ድንጋይ፣ 40 ኪሎ ግራም አስከሬን የሚያሰራ መሣሪያ አካል ። ዝርዝሩ ይቀጥላል። ቦታው የጎደለውን አካል ለማብራራት ሁሉንም ሁኔታዎች እና ሁኔታዎች እንድንመለከት አይፈቅድልንም ፣ ግን በጣም የታሰበው ማብራሪያ ሁል ጊዜ ደቀ መዛሙርቱ ራሳቸው ከመቃብሩ ውስጥ አስከሬኑን ሰርቀው ፣ አንድ ቦታ ደብቀው እና ሌሎችን ማሳሳት መቻላቸው ነው። 

ይህንን ሁኔታ አስቡት፣ በእስር ላይ ሕይወታቸውን ለማትረፍ የተሰደዱት ተስፋ የቆረጡ የደቀ መዛሙርት ቡድን እንዴት እንደገና ተሰብስበው አስከሬኑን ለመስረቅ ዕቅድ በማውጣት ለመከራከር አንዳንድ አስቸጋሪ ሁኔታዎችን በማስወገድ ሮማዊውን ሙሉ በሙሉ በማታለል ጠባቂ. ከዚያም ማኅተሙን ሰበሩ፣ ግዙፉን ቋጥኝ አንቀሳቅሰው፣ ከታሸገው አካል ጋር ሄዱ – ሁሉም ምንም ጉዳት ሳይደርስባቸው (ሁሉም የአደባባይ ምስክሮች ሆነው ስለቀሩ)። ይህንንም በተሳካ ሁኔታ እንደያዙ እና ከዚያም ሁሉም ወደ ዓለም መድረክ ገብተው በማታለል ላይ የተመሰረተ ሃይማኖታዊ እምነት እንደጀመሩ እናስብ። ዛሬ ብዙዎቻችን ደቀመዛሙርቱን ያነሳሳው ወንድማማችነትን እና ፍቅርን በሰዎች መካከል ማወጅ አስፈላጊ እንደሆነ እንገምታለን። ነገር ግን የሉቃስንና የጆሴፈስን ዘገባ መለስ ብለህ ተመልከትና አከራካሪው ጉዳይ “ሐዋርያት ሕዝቡን እያስተማሩና በኢየሱስ የሙታን ትንሣኤ እየሰበኩ” እንደነበር ልብ በል። ይህ ጭብጥ በጽሑፎቻቸው ውስጥ ዋነኛው ነው. ሌላው ሐዋርያ ጳውሎስ የክርስቶስን ትንሣኤ አስፈላጊነት የገለጸበትን መንገድ ተመልከት። 

የደቀ መዛሙርቱ ተነሳሽነት፡ በትንሣኤ ላይ ያላቸው እምነት

ዛሬ ብዙዎቻችን ደቀመዛሙርቱን ያነሳሳቸው ወንድማማችነትን እና ፍቅርን በሰዎች መካከል ማወጅ አስፈላጊ እንደሆነ እናስባለን። ሆኖም የሉቃስንና የጆሴፈስን ዘገባ መለስ ብለህ ተመልከት። አወዛጋቢው ጉዳይ “ሐዋርያት ሕዝቡን እያስተማሩ በኢየሱስም የሙታንን ትንሣኤ ይሰብኩ ነበር” የሚለው ነበር። ይህ ጭብጥ በጽሑፎቻቸው ውስጥ ዋነኛው ነው። ሌላው ሐዋርያ ጳውሎስ የኢየሱስን ትንሣኤ አስፈላጊነት የገለጸበትን መንገድ ተመልከት።

^፫ እኔ ደግሞ የተቀበልሁትን ከሁሉ በፊት አሳልፌ ሰጠኋችሁ እንዲህ ብዬ። መጽሐፍ እንደሚል ክርስቶስ ስለ ኃጢአታችን ሞተ፥ ተቀበረም፥

^፬ መጽሐፍም እንደሚል በሦስተኛው ቀን ተነሣ፥

^፭ ለኬፋም ታየ በኋላም ለአሥራ ሁለቱ፤

^፮ ከዚያም በኋላ ከአምስት መቶ ለሚበዙ ወንድሞች በአንድ ጊዜ ታየ፤ ከእነርሱም የሚበዙቱ እስከ አሁን አሉ አንዳንዶች ግን አንቀላፍተዋል፤

^፯ ከዚያም በኋላ ለያዕቆብ ኋላም ለሐዋርያት ሁሉ ታየ፤

^፰ ከሁሉም በኋላ እንደ ጭንጋፍ ለምሆን ለእኔ ደግሞ ታየኝ።

^፱ እኔ ከሐዋርያት ሁሉ የማንስ ነኝና፥ የእግዚአብሔርን ቤተ ክርስቲያን ስላሳደድሁ ሐዋርያ ተብዬ ልጠራ የማይገባኝ፤

^፲ ነገር ግን በእግዚአብሔር ጸጋ የሆንሁ እኔ ነኝ፤ ለእኔም የተሰጠኝ ጸጋው ከንቱ አልነበረም ከሁላቸው ይልቅ ግን ደከምሁ፥ ዳሩ ግን ከእኔ ጋር ያለው የእግዚአብሔር ጸጋ ነው እንጂ እኔ አይደለሁም።

^፲፩ እንግዲህስ እኔ ብሆን እነርሱም ቢሆኑ እንዲሁ እንሰብካለን እንዲሁም አመናችሁ።

^፲፪ ክርስቶስ ከሙታን እንደ ተነሣ የሚሰበክ ከሆነ ግን ከእናንተ አንዳንዶቹ። ትንሣኤ ሙታን የለም እንዴት ይላሉ?

^፲፫ ትንሣኤ ሙታንስ ከሌለ ክርስቶስ አልተነሣማ፤

^፲፬ ክርስቶስም ካልተነሣ እንግዲያስ ስብከታችን ከንቱ ነው እምነታችሁም ደግሞ ከንቱ ናት፤

^፲፭ ደግሞም። ክርስቶስን አስነሥቶታል ብለን በእግዚአብሔር ላይ ስለ መሰከርን ሐሰተኞች የእግዚአብሔር ምስክሮች ሆነን ተገኝተናል፤ ሙታን ግን የማይነሡ ከሆነ እርሱን አላስነሣውም።

^፲፮ ሙታን የማይነሡ ከሆነ ክርስቶስ አልተነሣማ፤

^፲፯ ክርስቶስም ካልተነሣ እምነታችሁ ከንቱ ናት፤ እስከ አሁን ድረስ በኃጢአታችሁ አላችሁ።

^፲፰ እንግዲያስ በክርስቶስ ያንቀላፉት ደግሞ ጠፍተዋላ።

^፲፱ በዚች ሕይወት ብቻ ክርስቶስን ተስፋ ያደረግን ከሆነ፥ ከሰው ሁሉ ይልቅ ምስኪኖች ነን።

^፳ አሁን ግን ክርስቶስ ላንቀላፉት በኩራት ሆኖ ከሙታን ተነሥቶአል።

^፳፩ ሞት በሰው በኩል ስለ መጣ ትንሣኤ ሙታን በሰው በኩል ሆኖአልና።

^፳፪ ሁሉ በአዳም እንደሚሞቱ እንዲሁ ሁሉ በክርስቶስ ደግሞ ሕያዋን ይሆናሉና።

^፳፫ ነገር ግን እያንዳንዱ በራሱ ተራ ይሆናል፤ ክርስቶስ እንደ በኩራት ነው፥ በኋላም በመምጣቱ ለክርስቶስ የሆኑት ናቸው፤

^፳፬ በኋላም፥ መንግሥቱን ለእግዚአብሔር ለአባቱ አሳልፎ በሰጠ ጊዜ አለቅነትንም ሁሉና ሥልጣንን ሁሉ ኃይልንም በሻረ ጊዜ፥ ፍጻሜ ይሆናል።

^፳፭ ጠላቶቹን ሁሉ ከእግሩ በታች እስኪያደርግ ድረስ ሊነግሥ ይገባዋልና።

^፳፮ የኋለኛው ጠላት የሚሻረው ሞት ነው፤

^፳፯ ሁሉን ከእግሩ በታች አስገዝቶአልና። ነገር ግን። ሁሉ ተገዝቶአል ሲል፥ ሁሉን ካስገዛለት በቀር መሆኑ ግልጥ ነው።

^፳፰ ሁሉ ከተገዛለት በኋላ ግን እግዚአብሔር ሁሉ በሁሉ ይሆን ዘንድ በዚያን ጊዜ ልጁ ራሱ ደግሞ ሁሉን ላስገዛለት ይገዛል።

^፳፱ እንዲያማ ካልሆነ፥ ስለ ሙታን የሚጠመቁ ምን ያደርጋሉ? ሙታንስ ከቶ የማይነሡ ከሆነ፥ ስለ እነርሱ የሚጠመቁ ስለ ምንድር ነው?

^፴ እኛስ ዘወትር በሚያስፈራ ኑሮ የምንኖር ስለ ምንድር ነው?

^፴፩ በጌታችን በክርስቶስ ኢየሱስ ባለኝ በእናንተ ትምክህት እየማልሁ፥ ወንድሞች ሆይ፥ ዕለት ዕለት እሞታለሁ።

^፴፫ እንደ ሰው በኤፌሶን ከአውሬ ጋር ከታገልሁ፥ ሙታንስ የማይነሡ ከሆነ፥ ምን ይጠቅመኛል? ነገ እንሞታለንና እንብላና እንጠጣ።

፩ኛ ቆሮንቶስ ፲፭፡፫-፴፪ (፶፯ ዓ.ም.)

ውሸት መሆኑን እያወቁ ማን ይሞታል?

በግልጽ ለማየት እንደሚቻለው ደቀ መዛሙርቱ በእንቅስቃሴያቸው መሃል የክርስቶስን ትንሣኤ አስፈላጊነት እና ምስክርነታቸውን በአእምሮአቸው ውስጥ አስቀምጠዋል። ይህ በእውነት ውሸት ነው ብለን አስብ – እነዚህ ደቀ መዛሙርት በእውነት ሰውነታቸውን ስለሰረቁ ለመልእክታቸው ያለው ተቃራኒ ማስረጃ ሊያጋልጣቸው አልቻለም። ከዚያም በተሳካ ሁኔታ ዓለምን ያታልሉ ይሆናል, ነገር ግን እነሱ ራሳቸው የሚሰብኩት, የሚጽፉት እና ትልቅ ግርግር የሚፈጥሩበት ነገር ውሸት መሆኑን ያውቃሉ. ነገር ግን ህይወታቸውን (በትክክል) ለዚህ ተልእኮ ሰጥተዋል። ለምን ያደርጉታል – መሰረቱ ውሸት መሆኑን ካወቁ? ሰዎች ሕይወታቸውን የሚሰጡት የሚታገሉበትን ምክንያት በማመን ወይም ከዓላማው የተወሰነ ጥቅም ስለሚጠብቁ ነው። ደቀ መዛሙርቱ ሥጋውን ሰርቀው ቢደብቁት ትንሣኤ እውነት እንዳልሆነ የሰው ሁሉ ያውቃሉ። ደቀ መዛሙርቱ ለመልእክታቸው መስፋፋት የከፈሉትን ዋጋ ከራሳቸው አንደበት አስቡ እና እርስዎ ውሸት መሆኑን ለምታውቁት ነገር የግል ዋጋ ትከፍሉ እንደሆነ ራስህን ጠይቅ። 

^፰ በሁሉ እንገፋለን እንጂ አንጨነቅም፤ እናመነታለን እንጂ ተስፋ አንቆርጥም፤

^፲ ኀዘንተኞች ስንሆን ዘወትር ደስ ይለናል፤ ድሆች ስንሆን ብዙዎችን ባለ ጠጎች እናደርጋለን፤ አንዳች የሌለን ስንሆን ሁሉ የእኛ ነው።

^፳፬ አይሁድ አንድ ሲጎድል አርባ ግርፋት አምስት ጊዜ ገረፉኝ።

^፳፭ ሦስት ጊዜ በበትር ተመታሁ፤ አንድ ጊዜ በድንጋይ ተወገርሁ፤ መርከቤ ሦስት ጊዜ ተሰበረ፤ ሌሊትና ቀን በባሕር ውስጥ ኖርሁ።

^፳፮ ብዙ ጊዜ በመንገድ ሄድሁ፤ በወንዝ ፍርሃት፥ በወንበዴዎች ፍርሃት፥ በወገኔ በኩል ፍርሃት፥ በአሕዛብ በኩል ፍርሃት፥ በከተማ ፍርሃት፥ በምድረ በዳ ፍርሃት፥ በባሕር ፍርሃት፥ በውሸተኞች ወንድሞች በኩል ፍርሃት ነበረብኝ፤

^፳፯ በድካምና በጥረት ብዙ ጊዜም እንቅልፍ በማጣት፥ በራብና በጥም ብዙ ጊዜም በመጦም፥ በብርድና በራቁትነት ነበርሁ።

^፳፰ የቀረውንም ነገር ሳልቆጥር፥ ዕለት ዕለት የሚከብድብኝ የአብያተ ክርስቲያናት ሁሉ አሳብ ነው።

^፳፱ የሚደክም ማን ነው፥ እኔም አልደክምምን? የሚሰናከል ማን ነው፥ እኔም አልናደድምን?

 ፪ኛ ቆሮንቶስ ፬:፰-፮:፲ ፤ ፲፩:፳፬-፳፱

የደቀ መዛሙርቱ ጀግንነት – አምነውበት መሆን አለበት።

በህይወት ዘመናቸው ያላትን የማይናቅ ጀግንነት (አንድም መራራ ጫፍ ላይ ተሰንጥቆ ‘የተናዘዘ’ አይደለም) ባሰብኩ ቁጥር መልዕክታቸውን በቅንነት አለማመን የሚከብደኝ ሆኖ አግኝቼዋለሁ። ቢያምኑ ግን የክርስቶስን ሥጋ ሊሰርቁና ሊጣሉ አይችሉም ነበር። በሃርቫርድ የህግ ተማሪዎችን በምስክሮች ላይ ድክመቶችን እንዴት መመርመር እንዳለባቸው ያስተማረ አንድ ታዋቂ የወንጀል ጠበቃ ስለ ደቀ መዛሙርቱ እንዲህ ሲል ተናግሯል፡- 

“የወታደራዊ ጦርነት ታሪክ እንደ ጀግንነት ጽናት፣ ትዕግስት እና የማይታጠፍ ድፍረት ምሳሌ ሊሆን አይችልም። የእምነታቸውን መሰረት፣ እና ያረጋገጡትን የታላላቅ እውነታዎች እና እውነቶች ማስረጃዎች በጥንቃቄ ለመገምገም ከፍተኛ የሆነ ምክንያት ነበራቸው።

ግሪንሊፍ. ፲፰፻፸፬. የአራቱ ወንጌላውያን ምስክርነት በፍትህ ፍርድ ቤቶች በሚተዳደረው የማስረጃ ህግ ምርመራ. ገጽ ፳፱ 

… በስልጣን ላይ ካሉት ታሪካዊ ዝምታ ጋር ሲነጻጸር

ከዚህ ጋር ተያያዥነት ያለው የደቀመዛሙርት ጠላቶች ጸጥታ – የአይሁድ ወይም የሮማውያን. እነዚህ የጠላት ምስክሮች ‘እውነተኛውን’ ታሪክ ለመናገር ወይም ደቀ መዛሙርቱ እንዴት እንደተሳሳቱ ለማሳየት በቁም ነገር አልሞከሩም። ዶ/ር ሞንትጎመሪ እንዳሉት፣ 

“ይህ በምኩራቦች ውስጥ ምስክርነት ያለው አስተማማኝነት ጉዳዩን የሚያመለክተው ጉዳዩን ከሚያጠፉት የመቁረጫ ሠራተኞች መካከል በተስፋ መቁረጥ ስሜት ውስጥ ነው.

ሞንትጎመሪ ፲፱፻፸፭. የህግ ምክንያት እና የክርስቲያን አፖሎጅቲክስ. ገጽ ፹፰-፹፱

የዚህን ጥያቄ እያንዳንዱን ገጽታ ለመመልከት የሚያስችል ቦታ የለንም። ነገር ግን፣ የደቀ መዛሙርቱ የማይናወጥ ድፍረት እና በዘመኑ የነበሩት የጠላት ባለስልጣናት ዝምታ፣ ክርስቶስ ከሞት ተነስቷል የሚለው ጉዳይ እንዳለ እና በቁም ነገር እና በጥንቃቄ መመርመር እንደሚያስፈልግ ብዙ ይናገራሉ። ይህን ለማድረግ አንዱ መንገድ በመጽሐፍ ቅዱሳዊ አገባቡ መረዳት ነው። ለመጀመር በጣም ጥሩ ቦታ የአብርሃም እና የሙሴ ምልክቶች ናቸው። የኖሩት ከኢየሱስ በፊት ከአንድ ሺህ ዓመታት በላይ ቢሆንም ያጋጠሟቸው ነገሮች ስለ ኢየሱስ ሞትና ትንሣኤ የሚናገሩ ትንቢታዊ ትንቢቶች ነበሩ።